Logopedia – Miejskie Przedszkole nr 9

Sza ! Sza! Sza! Mówię ja – Szy! Szy! Szy! Mówisz Ty
Szo! Szo! Szo! Wołam ja – Szy! Szy! Szy! Wołasz Ty
Szu! Szu! Szu! Śpiewam ja – Szy! Szy! Szy! Śpiewasz Ty
Sze! Sze! Sze! Myślę ja – Szy! Szy! Szy! Myślisz Ty.

( Wymawiając w wierszu sylaby: sza…., szo… itd. można klaskać w ręce, natomiast wymawiając; szy…. uderzać rękoma w uda; pamiętając o prawidłowej wymowie głoski „sz”)

Utrwalenie głoski „sz” w wyrazach w różnym położeniu:

Czarodziejskie pudło:

Do pudła wkładamy różne przedmioty, w których nazwie występuje głoska „sz’ np.: szalik, szklanka, szpulka, szmatka, sznurowadło, apaszka, łańcuszek, wieszak, muszelka, grosz, bamboszitp. – Z dzieckiem wkładamy przedmioty do pudełka, można omówić ich przeznaczenie, a następnie dziecko z zamkniętymi oczami wkłada rękę przez otwór, chwyta jeden przedmiot i mówi co ma w dłoni.

Można również na podstawie wyciąganych przedmiotów ćwiczyć:

dzielenie wyrazów na sylaby;
wybrzmiewanie głosek w nagłosie i wygłosie wyrazu;
określanie położenia głoski „sz” w wyrazie (na początku, na końcu, w środku).

Wymawianie głoski „sz’ w parach wyrazowych:

Szara szachownica;
Szybki szarak;
Spłoszony ptaszek;
Blaszana puszka;
Wyszywana poduszka;
Szumiąca muszelka;
Pyszna szarlotka;
Puszka groszku;
Pluszowy kapelusz;
Szkolna szatnia

(Dla urozmaicenia zabawy można przekształcać wyrazy i prosić dziecko o prawidłowe nazywanie, np. sybki szarak, sumiącamuselka itp.)

Rozwiązywanie zagadek:

Chociaż drzwi jak dom posiada
nie ma okien ni komina.
W niej płaszcz wiesza Adaś,
gdy powraca z mama z kina.
Ma długi ogonek,
oczy jak paciorki.
Gdy zobaczy kota,
Umyka do norki.
Bardzo proszę wszystkie dzieci,
niech wrzucają do mnie śmieci.
Morze wyrzuca złote kamyki.
Będą z nich broszki i naszyjniki.

Odpowiedzi można narysować kredkami lub namalować farbami.

Bawiąc się ćwiczymy z dzieckiem nie tylko prawidłową mowę, ale również pamięć słuchową, rytmizację, koordynację słuchowo – ruchową – wszystkie te umiejętności wpływają na umiejętność czytania i pisania.

Życzę miłej zabawy

Katarzyna Meroń
neurologopeda

Witamy Was kochane dzieci, dzisiaj zachęcamy do zabaw logopedycznych.

Zestaw ćwiczeń pionizujących język do prawidłowej wymowy głosek szumiących czyli: „sz, ż, cz, dż” oraz do głosek „l” , „r”

dotykanie czubkiem języka środka górnej wargi;
dotykanie czubkiem języka górnych zębów podczas szerokiego otwierania jamy ustnej – zabawa liczenie ząbków;
wysuwanie przedniej części języka między zęby i delikatne żucie go, tzn. masaż języka;
przeciskanie języka przez maksymalnie zbliżone do siebie zęby, tj. masowanie języka;
kląskanie językiem – odklejanie języka od podniebienia górnego;
przytrzymywanie przez kilka sekund czubka języka na podniebieniu górnym przy szeroko otwartych ustach;
zlizywanie czubkiem języka z podniebienia górnego, np. posmarowanej rozmiękczonej czekolady , kawałka chrupki, gumy rozpuszczalnej, bądź serka topionego, opłatka;
cofanie języka w głąb jamy ustnej, zaczynając od górnych zębów, a kończąc na podniebieniu miękkim – zabawa Krasnoludek zagląda do gardła;
naśladowanie mlaskania;
śpiewanie znanych melodii „Wlazł kotek”, „Sto lat”, „Panie Janie”, itd. – na sylabach: la, lo, le, lu , ly.

Pamiętaj, język ma być ułożony na środku jamy ustnej,
a nie ułożony, czy też przechylający się na boki prawo, lewo jamy ustnej.

Zestaw ćwiczeń wzmacniających wargi

-Cmokanie ustami – naśladowanie posyłania całusków;
-Wysuwanie zaokrąglonych warg do przodu w kształcie ryjka świnki;

Wydawanie odgłosów:

krowy – mu, mu
kukułki – kuku, kuku
sowy – hu, hu
psa – hau, hau
rybki – plum, plum;- Wysuwanie warg do przodu, a następnie naprzemiennie ich otwieranie i zamykanie – naśladowanie pyszczka rybki;
-Układanie warg w kształcie ryjka, a następnie ich rozsuwanie do uśmiechu.

Materiał oprac. na podst. literat I. Michalak – Widera „Miłe uszom dźwięki”

ZABAWY LOGOPEDYCZNE

Bajki logopedyczne w zabawowej formie pomagają dzieciom usprawniać narządy mowy: język, wargi, podniebienie, żuchwę.

Sprawny aparat mowy ułatwia dzieciom poprawną mowę, co wpływa na swobodną komunikację z rówieśnikami i osobami dorosłymi.

BAJKI LOGOPEDYCZNE

„SOWA SPRZĄTA SWOJE MIESZKANIE”

Sowa rozejrzała się po swojej dziupli (dz. przesuwa językiem po podniebieniu górnym, wewnętrznych ściankach policzków, podniebieniu dolnym).

Zauważyła duży bałagan. Postanowiła zrobić porządek. Zaczęła od odkurzania sufitu w dziupli ( dz. przesuwa czubkiem języka od przodu do tyłu jamy ustnej po podniebieniu górnym), zdjęła też firanki ( dz. liczy czubkiem języka górne zęby) i włożyła je do pralki(dz. wykonuje motorek wargami ). Po chwili pralka zaczęła płukanie firan ( dz. przepycha powietrze wewnątrz jamy ustnej ).

Sowa odkurzyła też ściany ( dz. przesuwa czubkiem języka po wewnętrznej ścianie policzków ) oraz podłogę ( dz. przesuwa czubkiem językiem po podniebieniu dolnym w okolicach łuku zębowego. )

Rozwiesiła firanki ( dz. ponownie liczy czubkiem języka górne zęby).

Sowa była bardzo zadowolona z wykonanej pracy i szeroko się uśmiechnęła ( dz. rozciąga szeroko usta ).

Dumna wyjrzała z dziupli i rozejrzała się wokoło ( dz. porusza językiem ruchem okrężnym na zewnątrz jamy ustnej ).

Spojrzała w górę ( dz. sięga czubkiem języka w kierunku nosa ), spojrzała w dół ( dz. sięga czubkiem języka w kierunku brody ).

Rozejrzała się też w prawo ( dz. przesuwa czubkiem językiem do prawego kącika ust ) i lewo ( dz. przesuwa czubkiem języka do lewego kącika ust ).

Wszędzie był porządek i słychać było śpiewające ptaki (dz. gwiżdżąc, naśladuje głosy ptaków).

„PRZYGODA WĘŻA”

Wąż spał smacznie w swojej jaskini (język leży płasko na dolej jamy ustnej). Kiedy mocniej zaświeciło słońce, zaczął się wiercić ( dz. porusza czubkiem języka za dolnymi zębami ).

Obudził się, podniósł ( dz. dotyka językiem do dziąseł za górnymi zębami) i rozejrzał dookoła ( dz. oblizuje górne i dolne zęby od strony wewnętrze) .Chciał wyślizgnąć się ze swojej jaskini ( dz. przeciska język między zbliżonymi do siebie zębami ), ale okazało się, że przejście zablokował duży kamień ( dz. przy złączonych zębach rozchyla i łączy wargi ).

Po kilku próbach udało się ominąć przeszkodę. Wąż wyszedł na zalaną słońcem polanę ( dz. wysuwa język daleko do przodu ).

Zatańczył uradowany ( dz. rozchyla usta jak przy uśmiechu, oblizując wargi ruchem okrężnym ) i zasyczał głośno ( dz. wymawia sssssssssssssss……. ).

„STRAŻAK STASZEK”

Pewnego dnia przy ulicy Szałasowej wybuchł pożar. Pani Szostkowa zadzwoniła do straży pożarnej. Strażak Staszek szybko wskoczył do wozu i „na sygnale” pojechał na miejsce pożaru (dz. wymawia połączenie samogłosek e-o, e-o). Na miejscu zobaczył, że płonie dach (dz. układa dolne zęby na górną wargę) i parter (dz. układa górne zęby na dolną wargę).Rozwinął wąż (dz. tworzy rulonik z języka) i zaczął gasić płomienie. Strażak biegał po całym domu, gasząc ogień (dz. przesuwa czubkiem języka po górnych zębach, podniebieniu górnym i dolnych zębach).Nagle zabrakło wody. Staszek postanowił gasić ogień piaskiem (dz. wysuwa i chowa szeroki i płaski język). W końcu ogień zgasł, słychać było tylko syk (dz. wymawia długie sss…). Strażak raz jeszcze sprawdził wszystkie pomieszczenia w domu (dz. czubkiem, wewnętrzne strony policzków, dolne zęby językadotyka podniebienie górne, górne zęby i podniebienie dolne). Wokół rozległy się oklaski (dz. „klaszcze”, uderzając szerokim językiem o podniebienie). Strażak Staszek zadowolony z wykonanej pracy (dz. rozciąga usta w szerokim uśmiechu) odjechał wozem strażackim (dz. wykonuje motorek wargami).

„DUSZEK STEFEK”

Duszek odkurzał podłogę (dz. oblizuje czubkiem języka dolne podniebienie), ściany (dz. oblizuje czubkiem języka wewnętrzną stronę policzków), zdejmował pajęczyny z sufitu (dz. dotyka czubkiem języka różnych miejsc na podniebieniu górnym).Uśmiechnął się zadowolony ze swojej pracy (dz. rozciąga wargi)i cmokną z zadowoleniem (dz. zaokrągla wargi).

Materiał przygotowany na podst. wyd. Harmonia „Języczkowe przygody” aut. A.Tońska – Morawiec

ZABAWY JĘZYKOWE

„PAN PYTALSKI”

W poniedziałek Pan Pytalski umówił się z przyjacielem SZ do kina. Gdy rano wstał zapomniał, z którym przyjacielem się umówił. Pomóż mu przypomnieć sobie, z którym przyjacielem się umówił. Klaśnij w dłonie, gdy usłyszysz właściwego przyjaciela:

– Czy ja umówiłem się z przyjacielem Z? – dz. kręcą głową, że nie;
– Czy ja umówiłem się z przyjacielem S? – dz. kręcą głową, że nie;
– Czy ja umówiłem się z przyjacielem SZ? – dz. klaszczą w dłonie.
W ten sam sposób postępujemy z kolejnymi głoskami.

„JEDZIE POCIĄG”

Jedzie pociąg z daleka, na każdego zaczeka. Ładujemy towary na zadane sylaby: cza, sza, la, wa itp.

„WLAZŁ KOTEK NA PŁOTEK”

Śpiewanie piosenki zastępując samogłoski jedna wybraną np.

Wlazł katak na płatak a mraga,
Ładna ta pasankanadłaga,
Na kratka, na dłagalacz w sam raz,
Zaśpawaj kataczka jaszcza raz.

„ECHO’

Dz. za przykładem prowadzącej nawołują swoje imiona, przeciągając samogłoski, oddzielając sylabami.

„ŚLIMAK” – zab. oddechowo – emisyjna

Przeciąganie wybranej samogłoski, na jednym wydechu połączenie z ruchem palca po ślimaku.

„SZUKAMY WYRAZÓW NA WYLOSOWANĄ SAMOGŁOSKĘ, LUB SYLABĘ” – zab. z piłką.

„SAMOGŁOSKI” – zab. ruchowa – pokazywanie ciałem samogłosek.

„TWORZENIE OBRAZKA Z SAMOGŁOSEK”

LOGOPEDA RADZI

Aby Twoje dziecko mówiło pięknie.
10 rad – co robić, aby rozwijać mowę Twojego dziecka

Ucz słuchania… – Jeśli niepokoi Cię słuch dziecka , niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem. Słuch swojej pociechy rozwijasz od pierwszych chwil po urodzeniu, kiedy mówisz do malca gdy naśladujesz jego odgłosy. Zaczynaj od najprostszych zabaw poszukiwania źródła dźwięku, np. pozytywki, głośno tykającego budzika. Kołysz się z malcem trzymanym w ramionach w rytm śpiewanej melodii. Pytaj „ kto to, co to?”. W ten sposób uczysz koncentracji uwagi na dźwiękach. Dobry słuch to dobry start do poprawnego mówienia.
Gimnastykuj buzię dziecka … – Dbaj o prawidłowe oddychanie, gryzienie, żucie i połykanie – to też ćwiczenie! Często gimnastykujcie przed lustrem buzię: wargi i język. Opowiadaj historyjki, ilustruj je ruchami języka czy warg i zachęcaj dziecko do naśladowania. Gdy maluch ma problemy z unoszeniem języka ku górze lub wysuwaniem go z buzi, przyczyną może być skrócone wędzidełko. Sprawdź to – poproś dziecko o kląskanie językiem lub oblizanie górnej wargi, zębów, podniebienia, przy szeroko otwartych ustach. Sprawna buzia to poprawna wymowa!
Baw się z dzieckiem: śpiewaj, tańcz, rymuj…– Mów do dziecka wolno, używaj prostych zdań. Patrz na nie i modeluj głos. Przypomnij sobie stare zabawy paluszkowe, np. „Idzie kominiarz…” , „Ważyła sroczka” itp. Bawcie się w „Burzę na morzu…”, czy „Jedzie, jedzie pan”. Poprzez takie zabawy – ruch ciała, wypowiadanie samogłosek lub łatwych dźwięków – dziecko odkrywa świat mowy. Z czasem dopowiada coraz więcej prostych sylab, a nawet wyrazów. To daję poczucie sukcesu i motywuje do mówienia.
Ucz prostych wierszyków i piosenek – gadajcie, miauczcie, kwaczcie… – Recytuj wierszyki z dużą ilością wyrazów dźwiękonaśladowczych. Chwal dziecko za próby powtarzania tych dźwięków. To też sprzyja nauce mówienia. Proste „hau, hau, miau” to pierwsze kroki w świecie mowy. Ćwiczą pamięć słuchową, rozwijają wyobraźnię rozmowę, oswaja je z melodię. Wspólna recytacja wierszyka cieszy dziecko i pozwala nawiązać rozmowę, oswaja je z melodią, rytmem, intonacją. To niezwykle istotny element edukacji językowej.
Rysuj i maluj z dzieckiem… – Rysuj proste, symboliczne obrazki, gdy coś dziecku opowiadasz lub recytujesz wierszyk. Posadź malucha na kolanach. To nie tylko ułatwia wykonanie zadania, ale Wasz bliski kontakt zaspakajają potrzebę bezpieczeństwa. Możecie rysować wspólnie dzięki prowadzeniu Twoją ręką rączkę dziecka trzymającego kredkę. Zwróć uwagę na dobry chwyt kredki. Ilustrowanie opowiadań ułatwia dziecku rozumienie Twoich słów i wprowadza w świat pojęć abstrakcyjnych, zachęca do podejmowania prób manipulowania kredką i zapoznaje z kolorami. Gdy rysujesz, odruchowo mówisz wolniej – dziecku łatwiej zrozumieć Twoje słowa.
Dmuchajcie i chuchajcie… – Zadbaj, by Twoje dziecko, gdy nie mówi, oddychało przez nos – to zdrowe! Bawcie się razem w dmuchanie na wiatraczek, bańki mydlane, nadmuchiwanie balonów, gwizdanie, dmuchanie przez rurkę, chuchanie na szybę czy lusterko. To pomoże dziecku lepiej gospodarować powietrzem. Pamiętaj zawsze o wietrzeniu pomieszczenia do takich zabaw i nieprzedłużaniu ich, bo zmęczą Twoje dziecko.
Wyliczajcie, układajcie własne wyliczanki… – „Ele mele dutki…’ – jakie to zabawne i łatwe, dziecko chętnie to powtórzy. Jest to także zachęta do nonsensownych rymów, do zabaw językowych, przyzwolenie na twórczą aktywność językową dziecka. Wyliczanki wypowiadane wielokrotnie to doskonały trening pamięci słuchowej. Wyrabiają poczucie rytmu. Wyliczanki, w których pojawiają się odliczanie, łagodnie wprowadzają Twoje dziecko w świat liczb – są pierwszymi wprawkami matematycznymi..
Nazywajcie kolory –„żółty ja słońce, wymyślajcie proste zagadki: „ma cztery łapy i szczeka”… – Opanowanie nazw kolorów to dla wielu maluchów trudny orzech do zgryzienia. W zapamiętaniu abstrakcyjnej nazwy koloru pomaga skojarzenie go z konkretnym przedmiotem. Warto bawić się w wyszukiwanie przedmiotów w danej kolorystyce, np. „czerwony jak jabłko, serce ; zielony jak trawa itp. To nie tylko nauka barw, ale też bogacenie zasobu słownictwa. Opisuj przedmioty i proś dziecko, by odgadło, o czym mówisz. Po takim treningu starszemu dziecku czytaj popularne zagadki. To uczy definiowania pojęć, abstrahowania – rozwija logiczne myślenie.
Ruszaj się z dzieckiem: skaczcie, biegajcie, turlajcie się… – Zadbaj o aktywność ruchową. Pamiętaj: sprawność fizyczna całego ciała, także dłoni, jest bardzo ważna dla harmonijnego rozwoju mowy Twojego dziecka. Od pierwszych chwil życia dziecka usprawniaj je ruchowo. Zachęcaj do raczkowania, turlania, do skakania, stania na jednej nodze, chodzenia po murku, zabaw z piłką. Ucz jazdy na hulajnodze, rowerku, wrotkach. Bawcie się na śniegu, piasku czy w wodzie. To znakomicie usprawnia koordynację ruchów dziecka. Daje mu możliwość wyładowania energii, ale również pośrednio stymuluje mowę. Aby Twoje dziecko w przyszłości ładnie pisało, usprawniaj jego dłonie. Manipulujcie przedmiotami, lepcie, wydzierajcie, malujcie i rysujcie.
Czytaj, czytaj i jeszcze raz czytaj Twojemu dziecku… – Czytaj dziecku od najwcześniejszych chwil jego życia – codziennie! Pamiętaj, aby treść książki była dostosowana do wieku dziecka. Początkowo niech będą to książeczki z prostymi obrazkami, które Ty nazywasz lub o nich opowiadasz. Z czasem włącz wierszyki, które zawierają wyrazy dźwiękonaśladowcze. Czytanie zbuduje pozytywne więzi między Wami, dziecku zapewni emocjonalny rozwój, wzbogaci słownik, rozwinie pamięć i wyobraźnię. W przyszłości nawyk słuchania i czytania uchroni Twoją pociechę przed uzależnieniem od telewizji i komputera.

Do opracowania. artykułu wykorzystane zostały materiały ze Stowarzyszenia Rodzin i Przyjaciół Osób z Zespołem Downa „Szansa”